Тікелей инвестиция дегеніміз не

Тікелей инвестицияның артықшылықтары мен кемшіліктері

Тікелей инвестиция дегеніміз- капиталды экспорттаушының қабылдаушы ел территориясында өндірісті ұйымдастыруын айтады. Тікелей инвестициялар арқылы халықаралық корпорациялар дүниежүзілік нарықта өз бөліктерін жүргізеді. Тікелей инвестициялар қазіргі таңда көптеген елдердің ұлттық эконмикасына өз әсерін тигізбей қоймайды. Тікелей шетел инвестицияларының көлемі жылдан жылға ұлғайып келеді. Тікелей инвестицияларының артықшылықтарымен қатар кемшіліктері де бар. Тікелей инвестициялардың жағымды әсерін бірнеше аспектіге бөліп қарастыруға болады:1-шіден, тікелей шетел инвестициялары тұрақты қаржыландыру көзі болып табылады. Шетел инвестицияларының тұрақты ағыны біздің еліміздің экономикасына үздіксіз капиталдың келіп түсуін қамтамасыз етеді, ол дегеніміз өндірістік қабілеттің өсуі сонымен қатар капиталдың қорлануына әсер етеді. 2-шіден, басқа елге капиталды инвестициялау жаңа технологияларды енгізумен, басқару қабілетімен бөлісуді, біліктілікпен алмасуды қамтамасыз етеді. Технологиялық қабілеттілікті көтеру өз кезегінде білікті мамандардың болуын талап етеді. Осылайша, шетел инвестициялары жоғары білікті жұмыс күшіне сұранысты арттырады, халықтың тұрмыс деңгейін көтереді, өткені инвестициялаушы өнеркәсіптер, шетелдері жергілікті фирмалармен салыстырғанда жоғары көлемдегі жалақы төлейді. Шетел капиталын инвестициялау инвестиция қабылдаушы елдің бәсекеге қабілеттілігін көтереді. Өйткені,жоғарыда айтып өткенімдей, инвестиция ағыны өндірістік қабілетті көтереді. Сондай ақ инвестициялар өндірілген өнімнің сапасын көтереді, ол оның бәсекеге қабілеттілігін көтереді, оны халықаралық деңгейге шығарады, яғни сыртқы байланыстарды кеңейтеді. Осыншама артықшылықтарымен қатар кемшіліктері де жоқ емес. Жоғарыда айтқанымдай, шетел инвестициялары жоғары білікті маман кадрларға сұранысты арттырады, өйткені олар көбірек жалақы төлейді деп, бірақ соған сәйкес жоғары бәсекелестік болғандықтан отандық фирмалардың табыстары азая түседі. Шетел инвестициялары кезеңдік өнімдерді өндіруге ынталандырады, өйткені сол өнімге сұраныс қалыптасады. Отандық фирмалар қосымша өндірістік күшті қалыптастыруы қажет, өйткені шетел инвесторларының тарапынан сұраныс болмағанда олар бұл өнімдерді өндірмес еді. Келесі кемшілігі ретінде, үлкен бәсекелестік нәтижесінде отандық фирмалар шетел компанияларымен қатар дамуға, өсуге, әлемдік нарыққа шығуға мүмкіндіктері болмайды. Сонымен қатар, шетел инвестицияларының еліміздің импорт пен экспортына тигізер әсерін айта кеткен жөн. Шетел капиталның келіп түсуінен біздің еліміздің отандық өнімдерінің экспорты мен импортының деңгейі төмендеуі мүмкін, өйткені сапасы жағынан артық болып келетін шетел инвесторларының өнімі отаныө һнімге қарағанда тиімдірек болып келеді. Тікелей инвестициялардың артықшылықтары мен кемшіліктері жалпы алғанда инвестиция қабылдайтын елдің жүргізіп отырған ұлттық саясатына, шетел инвестицияларының формаларына, ұлттық компаниялардың бәсекеқабілеттілігіне байланысты болып келеді. Қазақстанда тәуелсіздік жылдары ел экономикасына тартылған жалпы тікелей шетелдік инвестицияның (ТШИ) 50 пайызға жуығы соңғы 4 жылдың үлесіне тиесілі. Әлемдік тікелей шетелдік инвестициялар түсімінің теріс серпініне қарамастан, елімізде оның тұрақтылығы сақталып келе жатыр. Мәселен әлемде қаржы дағдарысынан кейінгі жылдары ТШИ түсімі азайып, инвестициялар деңгейі әлі дағдарысқа дейінгі деңгейге жете алмауда. Ал Қазақстанда былтыр ол рекордтық көрсеткішке жетіп, 22,5 млрд. долларды құрады. Атап айтқанда 1993-2012 жылдары ел экономикасына тартылған ТШИ-дің жалпы көлемі 171,2 млрд. доллар болса, оның 81,6 млрд. доллары 2009-2012 жылдардың үлесіне тиіп отыр.

28.Бизнес-планды жасау және оны құрастырудың кезектігі.

Бизнес-жоспар бұл инвестициялық жобаны қабылдау туралы кәсіпорынның іс-әрекетінің жоспарын сипаттайтын құжат болып табылады. Бизнес-жоспардың негізгі мақсаты:1) егер жоба ірі әлеуметтік-экономикалық даму бағдарламасына сәйкес жүргізілетін жоба болатын болса, онда инвестициялық жобаның жүзеге асырылуының экономикалық негіздемесі керек. 2) кәсікерлік қызметтің алдағы қаржылық нәтижелерін есептеу. 3) қаржылық көздерді анықтау. 4) инвестициялық жобаны жүзеге асыруда қабілеті бар мамандарды таңдау. Бизнес-жоспардың құрылымы мынадай бөлімдерден тұрады: резюме(түйіндеме), өндіріс объектісінің сипаттамасы, саланың сипаты, өткзіу және нарықты талдау, ұйымдық жоспар, инвестициялық жоспар, өндірістік жоспар, маркетингттік талдау, қаржылық талдау, тәуекелдерді талдау, қорытынды, қосымшалар. Резюме бөлімінде бизнес жоспарды жасаудың қысаша мазмұны сипатталады және бизнес жоспарды жасаудың ең соңғы кезеңінде сипатталады. Онда кәсіпорын, өнім және қызметкерлер туралы мәліметтер, кәсіпорынның негізгі мақсаты, қаржылық нәтижелері, тартылатын инвестиция көлемі және табыстары, өтеу мерзімдері туралы мәліметтер көрсетіледі. Өндіріс объектісінің сипаттама-сы бөлімінде объектінің орналасу орны, заңды мәртебесі, кәсіпорынның қаржылық қызметі, кәсіпорынның ағымдағы жағдайы, жұмыс жүргізу стратегиясы, клиенттермен, мердігерлермен есеп айырысу шаралары және кәсіпорынның даму болашағы сипатталады. Саланың сипаты бөліміндеқарастырылатын мәселелер- саланың шикізат базасы, инвестициялық клима-ты, сала бойынша өнімді сату көлемі, бәсекелестік жағдайдағы әлсіз және кұһүшті жақтары. Өткізу немесе нарықты талдау бөліміндепотенциалды тұтынушыны анықтау, нарықтық сұранысын талдау және сатылатын өнімді жетілдіру жағдайы қарастырылады. Ұйымдық жоспар— бұл бөлімінде кадрлармен қамтамасыз етілу ,қызметкерлерге қойылатын білік-тілік талаптары ж/е олардың еңбекақы дңгей/і қарастырылады. Инвестиция-лық жоспардаинвестицияға қажеттілік, яғни шикізатқа, материалдарға, құрал-жабдықтарға, жер учаскесіне қажетті капиталды тартудың көздері мен шарттары қарастырылады. Өндірістік жоспарда өндірістік процестің толық сипаты қарастырылады ж/е өнім өндірісінің көлемі анықталады. Маркетинг-тік жоспардажоспарланатын сату көлемі мен максималды пайда алу үшін кәсіпорынның іс-әрекетінің жоспары қарастырылады. Қаржылық жоспар бөлімінде табыстар мен шығындардың жоспары, ақша қаражаттарының түсімі мен төлем жоспары, қолма-қол ақша ағымының жағдайы және баланс-тық жоспар қарастырылады. Тәуекелді талдау бөлімінде кәсіпорынның қызметіне әсер ететін барлық тәуекел түрлері талданып, осы тәуекелді төмен-детудің әдістері қарастырылады. Қорытынды бөлімінде кәсіпорынға жоба бойынша ұсыныстар беріледі, жобаны жүзеге асыру үшін капитал көлемі, инвестицияға берілетін кепілдеменің түрлері, қаржылық көздерін талдау

Источник

Тікелей инвестициялар — бұл қандай, олардың түрлері, міндеттері, тікелей инвестицияларды тарту қалай?

Экономика көптеген елдерде белсенді қолданылатын тікелей инвестициялар сияқты нәрсені біледі. Өзінің ерекшеліктері мен ережелерімен осындай инвестициялардың әр түрлі түрлері бар. Оларды сіздің ұйымыңызға бірнеше жолмен тартуға болады.

Бұл тікелей инвестициялар дегеніміз не?

Күрделі ұзақ мерзімді инвестициялар тікелей өндіріс процесіне тікелей инвестициялар деп аталады. Қаржы маркетингке немесе материалдық өндіріске инвестицияланады. Олар сізге бақылау пакетінің иесі болуға мүмкіндік береді. Тікелей инвестициялар арқылы нені білдіретінін сипаттай отырып, осындай депозиттерді жасау адамның ұйымның жарғылық капиталына қатысуын (кемінде 10%) атап өту керек. Көптеген жылдар бойы арнайы қорлар арқылы жүзеге асырылатын тікелей инвестициялардың айтарлықтай өсуі байқалды.

Тікелей инвестициялардың әр түрлі формалары бар:

1. Акционер шетел инвесторын сатып алады. Бұл нысанда инвестиция көлемі жалпы капиталдың кем дегенде 10-20% құрайды.
2. Кірісті қайта инвестициялау компанияны дамыту үшін акционерлік қоғамның қызметінен алынған табысты пайдалануды білдіреді. Оның құндылығы елордадағы салымшының үлесіне байланысты.
3. Бас офис пен филиал арасында өзара қарызды өтеу үшін ұйым ішінде несие алу немесе тікелей инвестицияларды жүзеге асыру.

Тікелей инвестициялардың мақсаты

Бұл инвестициялық опция өндірісті бақылау немесе оны нығайту үшін қолданылады. Акцияларға тікелей инвестициялар кәсіпорынның құқықтық нысанына қарамастан бақылау деңгейін арттырады. Нәтижесінде, инвесторлар сату мен өндіріс деңгейіне, тіпті пайда көлеміне де әсер етуі мүмкін. Көптеген жағдайларда инвесторлар сол деңгейде компания директорымен және иегері. Ұйым үшін тікелей инвестициялар банкроттықтан құтылу немесе өндірісті кеңейтуге мүмкіндік беруде маңызды.

Тікелей инвестициялар теориясы

Халықаралық экономикада әр түрлі теориялар пайдаланылады, олардың көмегімен қаржы процестерін түсіндіруге болады. Тікелей және жанама инвестициялар осындай теориялар негізінде қарастырылады:

Тікелей және портфельдік инвестициялар

Көптеген адамдар осы екі тұжырымдаманы шатастырады, сондықтан олардың әрқайсысында қандай айырмашылық бар екенін білу маңызды. Егер бірінші термин түсінікті болса, онда портфельдік инвестициялар бағалы қағаздарды сатып алу ретінде түсініледі және бұл пассивті кіріс деп санауға болады. Нәтижесінде, иесі компанияны басқаруға талпынбайды. Тікелей және портфельдік инвестициялар арасындағы айырмашылықты келесі сипаттамалармен түсінуге болады:

1. Тікелей инвестициялау міндеті ұйымды бақылау болып табылады, ал портфельді басқару жоғары пайда алу болып табылады.
2. Тікелей инвестициялармен міндеттерді орындау үшін технологиялар жаңартылып, портфельдік инвестициялар үшін компания құнды қағаздарды сатып алады.
3. Тікелей инвестициялауды басқаруға және басқаруға қатысу үлесін сатып алуға (25% -дан), ал портфолио үшін — 25% -дан аспайды.
4. Тікелей инвестициялардан түсетін табыс кәсіпкерліктен пайда, ал портфельдік инвестициялар — дивидендтер және пайыздар.

Шетелдік тікелей инвестициялар

Терминологиядан бастайық, сондықтан тікелей шетелдік инвестициялар кезінде басқа мемлекеттің экономикасының түрлі салаларында бір елден ұзақ мерзімді қаражат көздерін түсіну керек. Олардың көлемі инвестициялық климатқа және объектінің тартымдылығына тікелей байланысты. Тікелей шетелдік инвестициялар ақша алуды ғана емес, өндіріске жаңа технологияларды енгізуге де ықпал етеді. Осының арқасында жұмысқа жаңа маркетингтік формаларды таңдауға мүмкіндік бар.

Кіретін тікелей инвестициялар

Шетелдерден келген көптеген инвесторлар ұлттық кәсіпорындарға инвестиция жасайды, бұл кіріс инвестициялар болып саналады. Шетелдік тікелей инвестициялар үшін компания тартымды және перспективалы болуы керек. Сыртқы және шығыс тікелей инвестициялардың қатынасы макроэкономиканың маңызды көрсеткішін — халықаралық аренадағы елдің инвестициялық әлеуетін сипаттайды. Егер сіз Америкаға қарасаңыз, шығыс депозиттерінің көлемі кірістерден асып түседі, яғни ел таза экспорттаушы болып табылады.

Тікелей тікелей инвестициялар

Бұл ұғым инвестор шетелдік компанияларды инвестициялайтын жағдайды сипаттау үшін қолданылады. Тікелей инвестициялардың үлгілерін сипаттай отырып, дамушы елдерден олардың қызметі үнемі өсіп келе жатқанын атап өткен жөн. Соңғы уақытта Азия елдерінің депозиттері айтарлықтай өсті. Мысал ретінде, шығыс инвестициялардың өсуі ірі компаниялардың бірігуіне және жұтылуына байланысты Қытайды қабылдауға болады.

Тікелей инвестицияларды қалай тартуға болады?

Сенімді салымшыларды табу оңай емес, бірақ нәтижеге жетудің бірнеше жолы бар. Алдымен жобаңызда жұмыс істеу керек, себебі ол инвесторлар үшін тартымды болуы керек. Сіз келесі әдістермен салымшыларды іздеуге болады:

1. Шетелдік тікелей инвестициялар тек жергілікті емес, сондай-ақ халықаралық деңгейде ғана емес, жетістіктер мен өнімдердің көрмелеріне қатысу арқылы тартылуы мүмкін.
2. Сіз делдалдардың қызметтерін пайдалана аласыз — коммерциялық және мемлекеттік органдар.
3. Тағы бір нұсқасы — жоба туралы ақпаратты арнайы деректер базасына орналастыру.
4. Инвесторларды табу үшін кәсіби қызметті қамтамасыз ететін, сондай-ақ шетелде жеке меншік капитал нарығында көптеген агенттіктер жұмыс істейді.

Тікелей инвестицияларды тарту үшін жобаны əрбір кезеңінде əртүрлі көздерден қаржы тарту жақсы екенін ескеру қажет.

1. Жоспарлау. Егер жақсы идея бар болса, бірақ іске асыруға қаражат болмаса, жақын танысулар шеңберінен, мемлекеттік бағдарламалар мен венчурлық инвестициялардан көмек сұрай аласыз.
2. Жұмысты бастау. Бұл кезеңде бизнестің жоспары қазірдің өзінде бар, команда жинақталған және жұмыс процесі қазірдің өзінде аяқталды, бірақ әлі де пайдасы жоқ. Инвестицияларды дамыту үшін сіз венчурлық қорлар, жеке инвесторлар және шетелдік демеушілермен байланысу арқылы таба аласыз.
3. Жақсы бастау. Ұйым қазірдің өзінде нарықта белгілі бір орынды иеленіп отыр, бірақ кішкентай болса да пайдаға ие. Өз қызметін кеңейту үшін жеке капиталға, венчурлық капиталистерге және банктерге көмектеседі.
4. Өсу және даму. Тұрақты табысқа ие фирмалар инвесторларды табуды жеңілдетеді. Ең жақсы шешім: венчурлық қорлар, шетелдік капиталдар, мемлекеттік қорлар және банктер.
5. Орналасқан бизнес. Бұл жағдайда демеушілік инвестицияларды қабылдауға болмайды, бірақ акцияларды сату жақсы. Инвесторлар, жеке кәсіпкерлер, тікелей инвестициялар, банктер және зейнетақы қорлары әрекет етуі мүмкін.

Тікелей инвестициялар — үрдістер

Инвестициялаудың бірнеше жолы бар, ол бір жылдан астам уақытқа дейін өзекті болып қала береді және алдағы жылдары өзгеру қаупі аз болады. Тікелей инвестициялардың түрлері әртүрлі старт-аптар жағдайында маңызды болады. Көптеген ұсыныстар бар, сол себепті сіз жақсы перспективалармен бірегей идеяны таңдауыңыз керек. Жақында, ПАММ-дың шоттары мен HYIP жобалары инвестициялау үшін өте тартымды.

Жеке капитал қоры

Бұл термин белгілі бір ұйымға өзара инвестицияларды жұмсау үшін бірнеше пассивті инвесторлардың қаржысын шоғырландыру ретінде түсініледі. Жергілікті және шетелдік жеке меншік капиталдар мынадай схема бойынша жұмыс істейді: инвестициялық жоба таңдалады, келісім жасалады, мәміленің тиімділігі барынша кеңейтіледі және кейінгі шығу арқылы бизнесті инвестициялаудан пайда алынады. Қаражаттар әмбебап және жеке қауымдастықтар болуы мүмкін, мысалы, IT-салада жұмыс істейтін ұйымдар.

Источник

Инвестиция түсінігі, түрлері және оларды ұйымдастыру

Автор: Пользователь скрыл имя, 02 Апреля 2013 в 23:58, реферат

Описание работы

Пол Хейне өзінің «Экономикалык ойлау» еңбегінде инвестиция түсінігіне анықтама берген: Жиынтық өндіріс тұрақсыздығы мен пайданың тұрақсыздығы Кейнс бойынша инвестициялық шығындардың мөлшері. Инвестиция дегеніміз не екенін есімізге түсірейік. Инвестициялау дегеніміз – бізге болашақта пайда әкелетін игіліктерді сатып алу. Сондықтан да, фирма өзіне қажет құрал-жабдықтарды сатып алғанда инвестор болады. Инвестиция өндірісті дамыту мен жаңарту процесіне келетін шығындардан тұрады, ол жаңа технологияны енгізумен байланысты.

Работа содержит 1 файл

Инвестиция түсінігі.doc

Инвестиция түсінігі, түрлері және оларды ұйымдастыру

Пол Хейне өзінің «Экономикалык ойлау» еңбегінде инвестиция түсінігіне анықтама берген: Жиынтық өндіріс тұрақсыздығы мен пайданың тұрақсыздығы Кейнс бойынша инвестициялық шығындардың мөлшері. Инвестиция дегеніміз не екенін есімізге түсірейік. Инвестициялау дегеніміз – бізге болашақта пайда әкелетін игіліктерді сатып алу. Сондықтан да, фирма өзіне қажет құрал-жабдықтарды сатып алғанда инвестор болады. Инвестиция өндірісті дамыту мен жаңарту процесіне келетін шығындардан тұрады, ол жаңа технологияны енгізумен байланысты. Жинақ пен инвестиция арасында үлкен айырмашылық бар:

1. Жинақты тұтынушы, ал инвестицияны инвестор жүзеге асырады.

2. Жинақ инвесторларға өз мүддесін қорғайтын адамнан келеді.

Сонымен, инвестиция динамикасын анықтайтын факторлар:

— инвестициялардан келетін пайда

Айта кететін жағдай инвестиция денгейі қоғамның ұлттык табысының көлеміне ықпал етеді, ұлттық экономиканың көптеген макро- пропорциялары инвестиция қозғалысына тәуелді. Ел аумағындағы инвестициялар ұлғаймалы ұдайы өндіріс процессін анықтайды. Инвестиция көзі – жинақ. Жинақты бір шаруашылық агенті жүргізіп отырса, ал инвестицияны басқа адамдар немесе шаруашылық етуші субъектілер жүргізуі мүмкін.

Инвестиция кандай факторларға тәуелді?

Біріншіден, инвестиция процесі құтылып отырған пайда нормасына немесе күрделі қаржылық рентабелділігіне тәуелді. Егер инвестордың пікірінше рентабелділік төмен болса , онда қаржыландыру жүзеге аспайды.

Екішіден, инвестор шешім қабылдау кезінде күрделі қаржының альтернативті мүмкіндіктерін есепке алады және мұндағы шешуші фактор процент ставкасының денгейі. Егер процент нормасы күтіліп отырған пайда нормасынан жоғары болса, инвестиция жузеге аспайды, керісінше, егер процент нормасы күтіліп отырған пайда нормасынан төмен болса, кәсіпкерлер күрделі қаржыны іске қосады. Процент нормасы, инвестициялар мен жинақтар арасындағы өзара байланысты графикпен былайша көрсетуге болады.

Үшіншіден, инвестиция сол елдегі салық салу деңгейіне тәуелді. Салық деңгейінің жоғары болуы инвестицияны ынталандырмайды, сонымен қатар салықтың қандай ставкасы жоғары немесе төмен деп үзілді-кесілді қарауға болмайды.

Инвестиция (лат. Investire – киіндіру ) – табыс алу, меншікті капиталын молайту, елдің материалдық байлығы мен бейматериалдық сипаттағы қоғамдық құндылықтарын еселей түсу үшін шаруашылық жүргізуші субъектілер салатын инвестициялық қаражат. Инвестицияның күрделі қаржыдан өзгешелігі бар. Инвестицияда қаражат тек материалдық активтерге ғана салынбайды, қаржылық және бейматериалдық активтерге де салынады. Инвестиция қаржы институттары, инновациялық, әлеуметтік сала арқылы тікелей де, жанамалай да салынады. Инвестиция өзінің құрамы жағынан біртекті емес. Инвестициялау нысандарына, айналыс өрісіне, негізгі капиталдың ұдайы өндірісіндегі мақсатына, рөліне, қаржыландыру көздеріне қарай негізгі капиталға салынатын инвестиция, шетелдік инвестиция, қоржындық инвестиция түрлеріне бөлінеді.

Негізгі капиталға салынатын инвестиция – құрылысқа, материалдық, бейматериалдық негізгі капиталды салуға, ұлғайтуға, қайта жаңғыртуға, техникалық жағынан қайта жарақтандыруға, күрделі жөндеуден өткізуге, сатып алуға, сондай – ақ, материалдық айналыс құралдарының қорларын толықтыруға жұмсалатын қаражат. Негізгі капиталды инвестициялау нысандарына үйлер, ғимараттар, машиналар мен жабдықтар. Мал, екпе ағаштары, компьютерлік және бағдарламалық қамтамасыз ету, көркем және әдеби шығармаларының түпнұсқалары, жаңа ақпарат жатады. Негізгі капиталға салынған инвестиция елдің экономикалық өрлеуінің негізгі факторлары болып табылады.

Шетелдік инвестиция – шет ел инвесторы жүзеге асыратын инвестиция. Әлемдік экономиканы жаһандыру жағдайында, сондай-ақ, Қазақстанның мемлекеттік тәуелсіздік алуына және ашық нарықтық экономиканың қалыптасуына байланысты шетелдік инвестиция объективті қажеттілікке айналып отыр. Өтпелі кезеңде экономикалық өрлеу мен нарықтық реформаларды қаржыландыру үшін елдің ішкі қорланымдарының жеткіліксіздігі себепті, оның рөлі мен мәні арта түсуде. Шетелдік инвестицияға тікелей шетелдік инвестиция ( яғни қаражаттарды кәсіпорындардың немесе компаниялардың жарғылық қорына не акцияларына салу), қоржындық шетелдік инвестиция, сондай-ақ, сыртқы несиелер, қарыздар, дамуға ресми көмек, гуманитарлық көмек жатады. Нарықтық экономика жағдайында шетелдік инвестицияны тарту және пайдалану тек қаражаттың ғана емес, сонымен бірге шетелдік технологиялардың, басқару тәжірибесіннің де ағылып келуін қамтамасыз етеді, жаңа нарықтарға жол ашады, ірі құрылымдық өзгерістерге, нарықтық инфрақұрылымның қалыптасуына, инновациялық процестердің кеңеюіне, экономиканың жекеше секторының қалыптасуына серпін береді. Қазақстан үшін тікелей шетелдік инвестиция неғұрлым тиімді. Ол қабылдаушы елдің шаруашылық қызметінде инвестордың ұзақ мерзімді мүддесін қанағаттандырады және сыртқы борышты қалыптастырмайды. ТМД елдерінің арасында Қазақстан экономикаға тартылған шетелдік инвестиция көлемі бойынша көш бастап келеді. Қазақстан шет ел капиталын несие мен қарыз нысанында да тартты. Қазақстанға Австрияның, АҚШ-тың, Қытайдың, Түркияның, Еуро.Одақтың және басқа елдердің несие желілері ашылды. Қазақстан ТМД елдерінің арасында сыртқы борыш бойынша міндеттемелерін мерзімінен бұрын төлеген жалғыз ел болды, мұның өзі еліміздің халықаралық инвестициялық беделін көтерді.

Қоржындық инвестиция – ұзақ мерзімді борышқорлық міндеттемелер мен бағалы қағаздарға салынған қаражат, капиталға қатысуды және салынған капиталға шаққанда табыс алуды қамтамасыз етеді. Әлемдік практикада капитал қорланымы мен халықтың жинақ ақшасының көп бөлігі бағалы қағаздар мен басқа да қаржы құралдары арқылы жанама түрде өндірісті инвестициялауға қатысады.

Инвестицияның көзі болып жаңадан қалыптасқан құн немесе таза табыстың жинақталған бөлігі саналады.Бағалы қағаздардың көп түрлілігі инвестицияны жіктеудің көптеген критерийлерін алдын ала айқындайды. Қаржылық инвестиция өзінің пайдалану мерзіміне қарай қысқа және ұзақ мерзімді болып бөлінеді. Инвестиция өзінің арналымы немесе алынған мақсаты бойынша: қаржылық және нақты болып бөлінеді.

1. Нақты инвестициялар- бұл кәсіпорынның негізгі капиталын және материалдық — өндірістік қорын өсіруге салынатын салымдар. Нақтылық инвестиция дегеніміз – шаруашылық субъектісіндегі белгілі бір материалдық, өндірістік қорлардың, яғни активтердің (жер, жабдық , құрылыс) өсуіне , дамуы жұмсалану үшін салынатын салымдар болып табылады
2. Қаржылық инвестициялар- бұл субъектінің табыс алу мақсатында пайдаланатын активі (мысалға, пайыздар,роялитилер, дивиденттер және жалға ақысы), инвестицияланған капиталдың өсімі немесе алынатын басқа да олжалар (мысалға, коммерциялық мәмәлелердің нәтижесі). Сондай-ақ қаржылық инвестицияға пайдаланбай тұрған жылжымайтын мүліктер де жатады. Қаржылық иевестицияның бір түрі болып бағалы(құнды) қағаздар да саналады. Барлық бағалы қағаздар екі топқа бөлінеді- ақшалай және күрделі (капиталды)болып. Ақшалай бағалы қағаздарды алған кезде ақшалай қарыздарды алғандағыдай етіп рәсімделеді. Бұл борыштық бағалы қағаздар. Оларға: вексельдер, депозиттер және жинақ сертификаттар және т.б. жатады. Осы бағалы қағаздар бойынша табыс бір мәртелік сипатқа ие болады және олар өзінің номиналдық (атаулы) құнынан төмен бағаға сатып алудың есебінен қалыптасады. Ақшалай бағалы қағаздар ,әдетте қысқа мерзімге (бір жылдан аспайтын уақытқа ) беріледі.

Қаржылық инвестициялар иелену мерзіміне қарай мынадай категорияларға жіктеледі:

а) қысқа мерзімдік иелену- иелену мерзімі бір жылға дейін;

ә) ұзақ мерзімдік – иелену мерзімі бір жылдан артық;

Инвестициялар деп — өнеркәсіпке, құрылысқа, ауыл шаруашылығына және өндірістің басқа да салаларындағы шаруашылық субъектісіне мүліктей, заттай сондай-ақ ақша қаражаты түрінде , яғни капитал түрінде салынып ол шаруашылықты әрі қарай өркендетіп дамыту үшін жұмсалынатын шығындардың жиынтығын айтады.

Инвестиция дегеніміз- бүгінгі күні қолда бар ақшаны, мүлікті және басқа да заттарды , яғни капиталды қандай да бір өндірісті дамыту үшін жұмсап, сол арқылы келешекте , яғни алдағы уақытта пайыз түрінде немесе басқадай үлкен кәсіпкерлік табыс табу болып табылады. Бұл жоғарыда айтылған процеспен екі фактор байланысты болып келеді. Оның біріншісі – уақыт, ал екіншісі – тәуекелдік . Сонымен қатар инвестиция экономикалық өсудің негізі бола отырып , елдің әлеуметтік дамуына жағдай жасайды. Осы айтылғандармен қатар инвестиция экономикалық дамудың жоғарғы және тұрақты қарқынын қалыптастырудың, ғылыми- техникалық прогресс жетістіктерін өсірудің , инфрақұрылымды дамытудың маңызды факторы болып саналады. Инвестор – қор нарығында құнды қағаздарды сатып алушылар болып табылады. Ұлттық инвестор дегеніміз- Қазақстан Республикасында инвестицияны жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының Заңды тұлғасы. Инвестиция дегеніміз – табыс табу және капиталды ұлғайту мақсатымен өндірістік және басқа да қызметтерге қаржы жұмсау болып табылады , яғни қаржы үнемі жұмыс істеуге басқаша айтқанда, қандай да бір табыс түсетін жұмысқа немесе іске жұмсалынуы тиіс. Инвестор өз алдына дербес екі топқа бөлінеді:

— жеке инвесторлар (жеке адамдар).

— инстиуттандырылған инвесторлар (банктер , инвестициялық қорлар , зейнетақы қорлары , тағы басқалары).

Инвестициялық саясат дегеніміз – халық шаруашылығының әр түрлі салаларында пайда табу мақсатымен ұзақ мерзімді капитал жұмсау саясаты. Күрделі қаржыны тиімді пайдаланудың , оларды шешуші бағыттарға шоғырландырудың , қоғамдық өндірісте тепе- теңдікті қамтамасыз етудің жолдарын көрсететін шаруашылық шешімдерінің жиынтығы. Егер инвестициялық саясат дұрыс шешілсе, әрбір шығындалған теңгеге келетін ұлттық табыстың мөлшері өседі, өнім молаяды. Инвестициялық саясат күрделі қаржыны, қорларды өндіретін , өндейтін және ол өнімдерді пайдаланатын салалар арасында дұрыс пайдалануды қамтамасыз етуі керек. Қазіргі кезде күрделі қаржыны жаңа өндіріс орындарын тұрғызудан гөрі оларды техникалық жағынан қайта жарақтандыруға, қайта құруға бағытталып, одан әрі өндіріске жұмсалған күрделі қаржының ара салмағын өсіре беру көзделіп отыр. Нарықты экономикаға көшу кезінде инвестициялық саясат сұранысты қанағаттандыруға бағытталуға тиіс.

Тікелей инвестиция дегеніміз- капиталды экспорттаушының қабылдаушы ел территориясында өндірісті ұйымдастыруын айтады. Тікелей инвестициялар арқылы халықаралық корпорациялар дүниежүзілік нарықта өз бөліктерін жүргізеді. Ал , капитал дегеніміз — тауар өндірісінің жұмыс күші тауарға айнала бастаған кезінде пайда болады. Капиталдың алғашқы қорлануы процесінде тікелей өндірушілер өндіріс құрал- жабдықтары капиталистік кәсіпкерлердің қолына жинақтала бачстады. Өндіріс құрал жабдығынан айырылған жұмысшы өз жұмыс күшін капиталистерге сатуға мәжбүр болды. Бұл процесс тауар өндірісінің капиталистік өндіріске айналуын көрсетеді. Капиталды әлем елдерінде пайдаланудың негізгісі мыналар :

1. Инвестициялаушы елдегі капиталдың мол қорлануы;

2. Дүниежүзілік шаруашылықтың әр түрлі бөліктеріндегі капиталға сұраныс пен ұсыныс арасындағы тепе-теңдіктің бұзылуы;

3. Жергілікті рынокты монополизациялау мүмкіндігі;

4. Капитал экспортталатын елде арзан шикізат пен жұмысшы күшінің болуы;

5. Саяси тұрақтылықтың және қолайлы инвестициялық ахуал;

Инвестициялық қызмет дегеніміз – шаруашылық жүргізуші субъектілер жүзеге асыратын табыс алу және меншікті капиталын өсіру мақсатындағы қаражат жұмсалымы. Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялар – сатып алуға, құруға , негізгі құралдарды қайта өндіруге және күрделі жөндеуге кеткен шығындардың жиынтығы болып табылады. 2002 жылы Қазақстан Республикасындағы инвестициялық қызметтің нәтижесі- қаржы емес активтерге жұмсалған 1307.2 млрд. теңге инвестицияны игеру болды, мұның 1100 млрд. теңге инвестициясы негізгі капиталға жұмсалған. Қаржы емес активтерге жұмсалған инвестициялардың жалпы көлеміндегі негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың үлесі 84.2% құрады.

Экономиканы мемлекеттік реттеудегі негізгі инвестициялық бағыттар

Республиканың әлеуметтік – экономикалық дамуын басқарудың түпкілікті жаңа жүйесіне көшу осы процестің басты мәселелерін анықтауға себепші болады. Олардың бірі болып инвестициялық қамсыздандыру мәселесі табылады. Көшудің алғашқы кезеңінде заң шығаратын негіздер мен ұйымдық құрлымдарды құру, сондай-ақ, республиканың қаржылық ресурстарын пайдалану мен шетел инвестицияларын тарту жөніндегі өзіндік саясатты құру қажет болды. Қазақстандағы мемлекеттік инвестициялар жүйесін оңтайландыру мақсатымен инвестицияларды басқарудың заң шығаратын негізі мен органдары құрылды. Осы мәселе бойынша шаралардың біртұтас кешені қабылдануда. Соның ішінде, “Шетел инвестициялары туралы ”Заң (1991ж.); “Инвестициялық жекешелендіру қорлары жөніндегі Ереже” (1993ж.) ;”Қазақстан Республикасының шетел инвестициялары бойынша ұлттық агенттігін құру туралы ” ҚР Президентінің Жарлығы (маусым 1992ж.); “Инвестициялар бойынша ҚР Мемлекеттік комитетін құру жөніндегі ” ҚР Президентінің Жарлығы (қараша 1996ж.); “ Қазақстан Республикасындағы инвестициялық қорлар туралы ”ҚР-ның Заңы (наурыз 1997ж.) және жекеленген жылдарға арналған инвестициялық бағдарламалар қабылданды. Бұл құжаттар елдегі инвестициялық процесті басқарудың негізін қалады; жұмыс орындарын құру, инфрақұрылымды дамыту , елдің өнеркәсіптік және техникалық потенциалын дамытудың өсу қарқыны мен әртараптандыру саласында мемлекеттік инвестициялық саясатты жүзеге асыру мен көптеген экономикалық мәселелерді шешудегі органдардың дұрыс жүйесін , олардың функциялары мен міндеттерін анықтады. 2000 жылға дейінгі кезеңнің индикативті жоспарының жорамалы бойынша отандық пен шетел инвесторларының жеке капиталын салудың басым бағыттарына төмендегілерді жатқызу мақсатқа сай болады: жеңіл өнеркәсіптің , агроөнеркәсіптік кешеннің өңдеуші салаларының , машина жасаудың , құрылыс материалдары өнеркәсібі мен мұнай , химия өнеркәсібінің жаңа кәсіпорындарын салу мен реформалар жүргізу. Орталықтандырылған капитал салымдары есебінен әлеуметтік сала объектілерінің құрылысын мақсатты республикалық бағдарламалар шеңберінде жүзеге асыру қарастырылады. Мемлекеттік инвестицияларды басқару 4 жеке кезеңде жүзеге асырылуы қажет:

3. Бюджетті дайындау;

Жоспарлау кезеңінде әлеуметтік – экономикалық дамудың орта мерзімді бағдарламасы мен оны макроэкономикалық деңгейде, сондай-ақ ,әрбір секторға қатысты алғанда да жүзеге асырудың стратегиясын құру мәселесі шешіледі. Бұл кезеңде инвестицияларды жүзеге асыру бойынша ұсыныстарды тандау мен алдын ала бағалауға басты назар аударылады. Бұл үшін салалық министрліктер жобаларды қаржылық- экономикалық бағалаудың жалпы қабылданған әдістемесі негізінде ұсынылатын жобалардың сипаттамасы мен бағалануы болуы қажет, жуықтағы бірнеше жылға арналған инвестициялар бойынша ұсыныстарды дайындауы керек. Бағдарламалау кезеңіндегі басты мақсат- жоспарда бекітілген мақсаттарды қызметтің мемлекеттік бағдарламаларына өзгерту. Мемлекеттік инвестициялар бағдарламасына (МИБ) инвестициялар бойынша ұсыныстарды ұзарту бюджеттік процеске арналатын таңданудың сол бәсекелестік қағидаларына негізделуі қажет. Қаражат бөлу жөніндегі шешімдер мынандай факторларды ескеруі қажет: — бюджет орындалатын , макроэкономикалық жағдай; — инвестициялар бойынша ұсыныстардың нақты аспектілері , соның ішінде экономикалық аспектілер. Егер инвестициялық жобаларды (кеңес беру мен сатып алуда талдау) жүзеге асыру бюджеттік мекемелерінің міндеті болып табылса, инвестициялық жобаларды қауіпке жиі қойса, әсіресе қаражатты артық жұмсауда, мәселелерден аулақ болу үшін сақтықтың қосымша шараларын қабылдау қажет. Қазақстанға ең алдымен, мемлекеттік инвестицияларды тиісті инстиутуционалдық жүйесін құру мен жоғарыда аталған функциялардың (жоспарлау, бағдарламалау, бюджетті дайындау және оны орындау) ұйымдық пен тиімді орындалуын қамтамасыз ету қажет. Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау. Қазақстанда “Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы” Заң (28 ақпан 1997 ж.)қабылданған. Онда инвестицияның қызметі- инвестицияларды жүзеге асыру процесімен байланысты кәсіпкерлік қызмет деп көрсетілген. Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау ең алдымен келесілерден тұрады:

Источник